10 موضوع مهم در صنعت فشن و مد

امروزه فشن (Fashion) مسئله‌اي است كه همه‌ي ما با آن سر و كار داريم. حتي افرادي هم كه مي‌گويند به فشن و مد اهميت چنداني نمي‌دهند هر روز صبح براي رفتن به سر كار و انتخاب كردن لباس مناسب دچار سردرگمي هستند كه چه لباسي بپوشند كه به روز و زيبا و همين‌طور مناسب باشد. اما اين اهميت از كجا مي‌آيد و فلسفه فشن و مد چيست و چرا انقدر نقش پر رنگي در زندگي همه‌ي ما پيدا كرده است؟

دنيا تغيير كرده و به دنبال آن فشن و مد و پوشش نيز تغيير يافته است. فشن امروزي تحت تاثير عوامل مختلفي است و از مسائلي مانند موسيقي، فيلم، كتاب، تلويزيون و… ايده‌هاي جديدي براي طراحي فشن جديد توليد مي‌شود. در حقيقت اين دست مسائل بر روي نوع پوشش افراد و ترندهاي روز نيز تاثير گذار است. براي مثال پس از اكران فيلم مردان سياه‌پوش، فروش عينك‌هاي مارك Ray-Ban چند برابر شد. گاهي اين ترندهاي فشن تا حد جهاني شدن هم پيش مي‌روند. براي مثال در دهه 1950 ميلادي بسياري از نوجوانان در سراسر جهان از پوشش الويس پريسلي تقليد مي‌كردند.

اين‌جاست كه مسئله فشن و قدرت آن اهميت پيدا مي‌كند و درك درست از اين مسئله به موضوع مهمي بدل مي‌شود. فشن و مد سال‌ها است كه از مسئله‌اي مربوط به پوشش و نشانه‌ي سطح زندگي اجتماعي به يك صنعت تبديل شده و پشت هر محصول آن دنيايي از فلسفه و تفكر و معاني قرار گرفته است. در اين مقاله قصد داريم به موضوع فشن و معاني آن بپردازيم و فلسفه فشن را مورد بررسي قرار دهيم. پس در ادامه با ما همراه باشيد. ژورنال بخوانيد.

معناي لغوي فشن
با جستجوي معناي فشن در دنياي اينترنت در اولين گام به تعريف ساده‌اي به شرح زير برمي‌خوريم:

“فشن شكلي از پوشش، زيورآلات و يا مبلمان است كه قابل استفاده براي هر فردي مي‌باشد. فشن تا حد زيادي به فرهنگ بستگي دارد و در هر فرهنگ شكلي منحصر بفرد به خود مي‌‌گيريد. فشن به نوعي سرچشمه جذابيت و خوش‌پوشي است” (ويكيپديا)

با جستجوي بيشتر به معاني عميق‌تري از فشن مي‌رسيم. مجله تئوري فشن تعريف بسيار جذابي را از كلمه‌ي فشن ارائه مي‌دهد و آن را “ساختار فرهنگي هويتي تجسم يافته” مي‌داند. به اين ترتيب به تمام گونه‌هاي پوشش به نوعي هويت مي‌بخشد و براي استايل‌هاي خياباني نيز در كنار لاين‌هاي مد طراحي شده توسط برترين طراحان و خياطان ارزش قائل مي‌شود و ماهيت وجود آن‌ را به عنوان يك نوع فشن مي‌پذيرد. تعريف فشن هم چنين به نحوه‌ي ساخت يك چيز نيز باز مي‌گردد و فشن كردن چيزي (to fashion) به معناي ساختن آن به شكلي خاص مي‌باشد.

متداول‌ترين تعريف موجود، از فشن به عنوان سبك غالب پوشش و يا رفتار در هر دوره‌ي زماني معين ياد مي‌كند و در اين‌جا مبحث تغيير پذيري و تغيير يافتن نيز در آن راه مي‌يابد و يكي از مشخصه‌هاي فشن تغيير محسوب مي‌شود. همين مسئله باعث بي‌ثباتي و ناپايداري فشن مي‌شود و عمر هر مد با گذر از دوره‌ي زماني‌اش تمام مي‌شود. مسئله فشن تنها به پوشش محدود نمي‌شود بلكه در سبك مبلمان، اتومبيل و ساير مسائل نيز با مسئله مد روبه‌رو هستيم اما اين‌كه چرا فشن در ظاهر و پوشش افراد اهميت بيشتري پيدا كرده است، شايد به دليل ارتباط تنگاتنگي كه با جسم و هويت فرد دارد باز مي‌گردد.

1- آيا فشن و استايل دو مسئله متفاوت است؟
همان‌گونه كه در بالا به آن اشاره شد فشن موضوعي است كه مطابق با زمانه است و از عوامل مختلفي نشات مي‌گيرد. ممكن است مجلات، تلويزيون و يا افراد مشهور در رواج آن تاثير داشته باشند و يا به گونه‌ي ديگر نمايش خلاقيت طراح باشد. استايل بسيار شخصي‌تر است و به شكل پوشش هر فرد باز مي‌گردد و ناشي از شخصيت، طرز تفكر و حتي شان و منزلت اجتماعي فرد است. استايل تنها به لباس‌هايي كه فرد مي‌پوشد وابسته نيست، بلكه به تمام چيزهايي مربوط مي‌شود كه باعث مي‌شوند يك فرد آراسته و شيك بنظر برسد. شايد بتوان گفت كه استايل به نوعي مي‌تواند خروجي فشن و استفاده از آن است اما تغييرپذيري فشن و مد را ندارد. به طور كلي اگر بخواهيم تفاوت‌هاي استايل و فشن را برشماريم مي‌توانيم بگوييم كه:

فشن و فلسفه آن به نوعي با دنياي بيرون ارتباط دارد و به آنچه كه در دنيا مي‌گذرد مربوط مي‌شود در صورتي كه استايل به درون هر فرد باز مي‌گردد و كاملا يك مسئله شخصي است.
فشن به نوعي داراي گستردگي است در حالي كه استايل داراي پيوستگي است. مد و فشن توجه را از روي فرد بر مي‌دارد در صورتي كه تمركز اصلي استايل بر روي فرد است.
تاكيد استايل بر فرد و پوشش و ظاهر او است در صورتي كه تمركز اصلي فشن بر روي خود پوشش و در واقع لباس و آيتم‌هاي مربوط به آن است.
استايل مستقيما به ميزان علاقه و عشق فرد به خودش باز مي‌گردد در صورتي كه در مد و فشن به نوعي اين مسئله ناديده گرفته مي‌شود. ماهيت و طبيعت مد به‌گونه‌اي است كه به جاي اين‌كه به آن‌چه هستيد توجه كند بر روي آن‌چه كه بايد باشيد تمركز مي‌كند.

2- نگاهي كوتاه به فشن و مد در طول تاريخ
اگر به مد و فشن در طول تاريخ نگاه كنيم مي‌بينيم كه دائما در حال تغيير بوده است و به طور گسترده از وقايع تاريخي و فرهنگي هر زمانه تاثير پذيرفته است. مطالعه تاريخچه مد از آن نظر اهميت دارد كه مي‌توانيم نحوه تكامل پوشش و هم چنين موارد و به خصوص افراد تاثيرگذار بر آن را بررسي كنيم. معمولا به مد به عنوان پديده نشات گرفته از جهان غرب نگريسته مي‌شود. اما در طول تاريخ رفتار مدگرايانه در هر دوره‌ي تاريخي در جوامع و فرهنگ‌هاي مختلف وجود داشته است. اما به طور كلي مي‌توان گفت نخستين نشانه‌هاي مد و فشن به صورت امروزي در اروپا شكل گرفت و براي اولين بار در قرن چهاردهم ميلادي در اروپا مي‌توان شاهد الگوي منظمي در تغيير سبك پوشش و دكوراسيون داخلي بود.

گفته مي‌شود كه نخستين مجله مد در تاريخ 1586 ميلادي در فرانكفورت آلمان به وجود آمد. تا قرن هفدهم ميلادي نيز پاريس پايتخت مد و فشن اروپا محسوب مي‌شد و منشا سبك‌هاي جديد به خصوص در لباس‌هاي زنانه بود. در اين زمان براي نخستين بار شاهد شكل‌گيري خانه‌هاي مد در پاريس مي‌باشيم. پس از اين زمان طراحان و هنرمندان بيشتري فرصت يافتند تا طرح‌هاي خود را به معرض نمايش بگذارند و به علاقمندان ارائه دهند. همين نقظه سر منشا گسترش مد و ساير اتفاقاتي شد كه آن را به شكلي كه امروز شاهدش هستيم درآورد.

3- فلسفه فشن و چيستي مد
فشن امروزي ظاهري بيش از حد تجاري به خود گرفته است و با سرعت بسيار زيادي درحال تغيير است و به همين دليل ممكن است هر بيننده‌اي به اشتباه تصور كند كه فاقد معني است، در حالي كه اين‌گونه نمي‌باشد. براي بسياري از طراحان مد سطح بالا و معروف مفهوم “فلسفه فشن” اهميت زيادي دارد. همانند مفهوم هنر حقيقي، هميشه يك ايده يا انگيزه‌اي وجود دارد كه طراح را به طراحي وا مي‌دارد و دليلي براي ايجاد يك طرح مي‌دهد. اين دليل ممكن است بسيار متنوع باشد. براي يك فرد ممكن است يك فكر ساده، احساسي دروني، تفكري عميق و… وجود داشته باشد كه او را به درون يك فلسفه عميق ببرد و به طراحي بكشاند.

همان طور كه فلسفه براي بسياري از مسائل و مكاتب تعريف مي‌شود، براي فشن و مد نيز فلسفه وجود دارد و اين فلسفه مي‌تواند اشكال متنوعي داشته باشد. اما به طور كلي فلسفه فشن را مي‌توان به اين شكل تعريف كرد: روشي براي بيان يك حقيقت دروني و يا باور و اعتقاد خود در مورد يك موضوع به خصوص يا يك ايده و يا حتي جهان، در شكل لباس و يا وسائل و زيورآلات.

همه‌ي جنبه‌هاي مختلفي كه در فشن مطرح مي‌شوند، از رنگ‌ها و پارچه‌هاي انتخاب شده گرفته تا شيوه برش‌ها و دوخت لباس و…، مي‌تواند فلسفه طراح آن را بيان كند. حتي كوچك‌ترين نكات و جزئيات موجود در طرح‌هاي لباس‌ها مي‌تواند بيان كننده افكار، اميال و آرزوهاي دروني فرد باشد. به همين دليل است كه فشن از اهميت بسيار زياد و در عين حال خاصي برخوردار است. اين مسئله در پوشش افراد نيز خود را نشان مي‌دهد. براي مثال زماني كه در يك مكان شلوغي هستيد به افراد توجه كنيد. پوشش آن‌ها مستقيما با آن‌چه كه در درون افكارشان مي‌گذرد ارتباط دارد. اين‌كه هر فرد به چه ميزان براي پوشش خود وقت صرف مي‌كند؟ چه چيزهايي را در ظاهر خود به كار مي‌برد؟ آيا لباس او چروكيده است يا به خوبي اتو شده؟ آيا لباس‌هاي تيره مي‌پوشد يا لباس‌هاي روشن؟ اين‌ها همه اطلاعاتي است كه مي‌تواند شما را به راحتي با فلسفه و افكار هر شخص آشنا كند. براي يك طراح فشن نيز همين‌گونه است و او نيز از فلسفه خود براي طراحي‌هايش بهره مي‌برد.

5- رابطه هنر و فشن
هنر و فشن هميشه براي توصيف روال و پروسه‌اي كه براي خلق شدن يك اثر طي مي‌كنند، از اصطلاحات مشتركي برخوردار بوده‌اند. چه يك اثر هنري و چه يك طرح (كوتور) لباس، در ابتدا به صورت يك طرح دستي (اسكيس) بر روي كاغذ ترسيم مي‌شوند و سپس به يك طرح هنري تبديل مي‌شوند و موجوديت پيدا مي‌كنند. همان طور كه به يك تابلوي نقاشي به عنوان نتيجه نهايي كار يك هنرمند و هنر او نگاه مي‌شود، لباس‌هايي كه يك طراح مد طراحي مي‌كند نيز، با توجه به پارچه و طرح و رنگ و… كه دارد، نتيجه‌ي هنر او است.

اين شباهت روندي كه يك طراح مد و يك هنرمند براي خلق اثر خود طي مي‌كنند بيش از اين‌كه شخصيت دروني آن‌ها را بيان كند، نشان‌دهنده ريشه‌ي مشتركي است كه هر دو از آن نشات گرفته‌اند و نشان از ارتباط قوي بين آن دو و ساير فعاليت‌هاي هنري مانند مجسمه سازي، معماري و… دارد. در قرن نوزدهم ميلادي به طرح‌هاي لباس طراحان مد به ديد يك اثر هنري نگاه مي‌شد.

6- رابطه اديان و فشن
تعامل دين و فرهنگ و تاثيري كه بر روي پوشش مي‌گذارد مسئله بسيار جذابي است. پوشش فرد مي‌تواند به عنوان پنجره‌اي به دنياي اجتماعي، كه مجموعه‌اي از قوانين و آداب و رسوم و آيين مذهبي و… است، باشد.

در بسياري از موارد نوع پوشش نشان‌دهنده هويت مذهبي فرد است و بيانگر اعتقادات ديني او است. اين پوشش فراتر از لباس تن است و شامل انواع زيورآلات و يا هر آن چيزي است كه براي آراستگي ظاهري از آن استفاده مي‌كند. به طور كلي نوع پوشش و ظاهر افراد به نوعي يك ابزار غير كلامي براي بيان مفاهيمي مانند سن، جنسيت، قوميت، مذهب و… مي‌باشد و تا حد زيادي به تعريف هويت يك فرد براي ساير افراد كمك مي‌كند.

7- ارتباط فشن و هويت
هويت يكي از مباحث مهم در علوم اجتماعي و انساني است كه فشن و مد به طور جدايي ناپذير، به معرفي آن به دنياي بيرون كمك مي‌كند. اينكه يك فرد در زندگي روزمره از چه چيزهايي در ظاهر خود استفاده مي‌كند تا حد زيادي به تفاسير و فلسفه شخصي و عقايد او بر مي‌گردد و نشان مي‌دهد كه او كيست و چه هويتي دارد. استايل و فشني كه هر فرد از آن استفاده مي‌كند روش بيان هويت او به دنياي بيرون است و از اين طريق آن‌چه را كه مي‌خواهد باشد (يا نباشد) را به دنيا اعلام مي‌كند. البته اين مسئله پيچيدگي‌هاي مخصوص به خود را دارد كه فرصت بيان آن در اين مقاله وجود ندارد.

8- فشن در دنياي مدرن
مد (La mode) در زبان فرانسوي به معناي فشن است و بسياري از محققان بر اين باور هستند كه بين مد (يا همان فشن) و مدرنيته (la modernité) ارتباط قوي وجود دارد. به طور قطع پس از مدرنيته اهميت فشن و مد چندين برابر شد و به خصوص پس از قرن نوزدهم ميلادي و پشت سر گذاشتن انقلاب صنعتي حوزه فشن علاقمندان و پيروان بيشماري پيدا كرد. توليد انبوه لباس در آن زمان نيز كم كم زمينه را براي شكل‌گيري فشن به معناي امروزي شكل داد و محيا كرد. پس از آن در قرن بيستم نيز برخي از مشهورترين طراحان مد مانند كوكو شانل، كريستين ديور و ايو سن لوران پا به عرصه طراحي گذاشتند.

مد در دنياي مدرن تا حد زيادي با استايل مطابقت دارد و هر نوع لباس، هنر و دكوراسيون و… كه داراي خصوصيات مشابهي باشند مي‌تواند به عنوان يك فشن يا استايل معرفي شود. استايل ممكن است بسته به افراد و فرهنگ تغيير كند و متفاوت باشد و براي آن مسئله “شيك بودن” مطرح مي‌شود. معناي فشن و مد در فرهنگ عامه امروزي به هر چيزي كه جديد باشد اتلاق مي‌شود. جامعه مدرن امروزي تا حد زيادي به مترياليسم (ماده‌گرايي) گرايش پيدا كرده است و به اين دليل است كه مردم دائما به دنبال محصول جديد و بهتر از قبلي‌ها هستند.

مفهوم فشن در بسياري از زمينه‌هاي زندگي اجتماعي بشر كاربرد دارد اما امروزه بيشتر به طور انحصاري براي لباس، كفش و تمام چيزهايي به كار مي‌رود كه براي آراستگي ظاهري استفاده مي‌شوند. فشن و مد نيز در ذهن مردم به همين شكل جا افتاده است و زماني كه حرف از طراحي مد مي‌شود معمولا اين عبارت يك طراح لباس مارك معروفي را يادآوري مي‌كند تا براي مثال يك معمار خلاق.

امروزه برخي از شهرها در جهان به عنوان مركز مد شناخته مي‌شوند كه نيويورك، پاريس، ميلان و لندن به دليل برگزاري هفته‌هاي مد مشهور خود از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار هستند. در اين هفته‌هاي مد مشهورترين طراحان و مهم‌ترين برندها از سراسر جهان در يك شهر گردهم مي‌آيند و آخرين دستاوردهاي طراحي خود را به مخاطبان ارائه مي‌دهند.

در دنياي مدرن، فشن و مد به طور مداوم و با سرعت سرسام‌آوري در حال تغيير است و اين تغييرات بر حوزه‌هاي فكري و زباني و… نيز تاثير مي‌گذارد. در دنياي امروزه جريان جزر و مد فشن غيرقابل پيش‌بيني است و عمر يك آيكن فشن بسيار محبوب ممكن است در يك زمان كوتاهي تمام شود و سريعا به يك فشن “دمده” تبديل گردد. در عين حال نيز ممكن است يك آيتم فشن قديمي وارد دنياي مد شود و به سرعت به محبوبيت فراواني دست پيدا كند.

9- طراحي هاي مفهومي فشن
امروزه طراحان مد از مفاهيم مختلف در زمينه‌هاي هنري، معماري و… استفاده مي‌كنند و با كمك روش‌هاي مرتبط با آن مفاهيم و هم‌چنين مفاهيم بين رشته‌اي ديگر دست به طراحي مي‌زنند. نام اين شيوه طراحي مفهومي (Conceptual) مي‌باشد و طراحان معروف اين حوزه عبارتند از الكساندر مك كوئين، حسين چالايان، ري كاواكوبو، ايسي مياكه، جونيا واتانابه، ويتور و رولف. اين دست از طراحان از يك رويكرد مفهومي براي طراحي كمك مي‌گيرند و آثار آن‌ها همانند هنرمندان فاخر در گالري‌ها و فضاهاي مد غيرسنتي به نمايش گذاشته مي‌شود. اين طراحان از طيف وسيعي از رسانه‌ها و فرآيندهاي مختلف براي بيان ايده‌هاي خود و گسترش افكار و متدلوژي كه دارند استفاده مي‌كنند.

طراحان مد مفهومي بر داشتن رويكردي كل نگر در طراحي مجموعه‌هاي خود اصرار دارند و اين مسئله به نقش اساسي در شكل‌گيري مفهوم طراحي تبديل شده و نتيجه آن به طراحي پارچه‌هاي ابتكاري و الگوهاي به‌خصوص و ارائه و به نمايش گذاشتن طرح‌ها به گونه‌اي خاص منتهي شده است. برخي از طراحان سبك مفهومي براي خلاقيت اهميت زيادي قائل هستند و آن را يك شاخصه بسياري مهم در طراحي مد مفهومي مي‌دانند. از ديگر شاخصه‌هاي مهم فشن مفهومي نيز مي‌توان به كسل كننده نبودن و ايجاد اوقات لذت‌بخش اشاره كرد. در ادامه برخي از طراحي‌هاي فشن مفهومي را بررسي مي‌كنيم.

10- اتفاقات عجيب فشن
كارل لاگرفلد در اين طراحي از بخش داخلي كامپيوترها و مراكز داده الهام گرفته است و صحنه نمايش را با توجه به اين مفهوم چيده است. مدل‌ها نيز شامل ربات‌هاي سفيد رنگي هستند كه كيف‌هايي با لامپ‌هاي LED دارند و به نوعي او در اين طرح ديد خود را از آينده به نمايش مي‌گذارد.
تركيب فشن و تكنولوژي در طراحي مفهومي لباس‌هاي بادكنكي كه در سال 2019 سروصداي زيادي برانگيخت.

طراحي لباس مفهومي به كمك تكنولوژي چاپ سه بعدي، طراحي شده توسط آيريس ون هرپن با همكاري نري آكسمن و جوليا كوهرنر

طراحي مفهومي در همكاري ياماموتو طراح مد معروف ژاپني و برند آديداس

“لباس موسيقي” از طراحي‌هاي مفهومي ايزي مياكي: اين طرح‌ها به كمك انواع اسباب بازي، نخ‌ها، گل‌ها، شاخه‌هاي درختان و… ساخته شده‌اند.

“(هيچ)جا (حالا) اين‌جا” (يا با نام انگليسي “(no)where(now)here”) يك پروژه تعاملي است كه توسط نيك كيو اجرا شده و طراح در طراحي آن از پارچه ارگانزا، PVDF، رشته‌هاي نوري و دستگاه‌هاي الكترونيكي براي بيان مفهوم مورد نظر خود استفاده كرده است.
سخن نهايي آمور
در اين مقاله ديديم كه فلسفه فشن و موجوديت و چيستي آن بسيار گسترده‌تر از لباس و خطوط مد و ترندهاي روز دنيا است. فشن و مد مفهومي بسيار عميق‌تر از ظاهر دارد. به همين دليل كساني كه به مبحث فشن علاقمند هستند حتما بايد در مورد فلسفه و چيستي و روندي كه در طي تاريخ طي كرده است، مطالعه داشته باشند و بدانند كه دقيقا با چه چيزي در سروكار هستند.

امور شاپ
,
دنياي مد
,
دنياي مد و فشن
,
شال و روسري

منبع:amorshop